कर्णराज शर्मा
तराइका अधिकांश जिल्लाहरुमा शीतलहर बढ्दै गएको छ। शीतलहरहको समयमा थोरैमात्र हेलचेक्र्याई गरेको अवस्थामा ज्यानै जाने जोखिम हुन्छ। जाडो मौसममा चिसो हावा चल्ने, हिउँ पर्नु, धेरै कम वायुमण्डलीय तापक्रम, छोटो दिन, लामो रात आदिको विशेषता हुन सक्छ। यो मौसम करिब तीन महिनासम्म रहन्छ। ्डिसेम्बरदेखि शुरु भएर मार्चमा समाप्त हुन्छ।
जाडो मौसमका मुख्य कारकहरू चिसो हावा र शीत हुन् जसले यस मौसमलाई अझ सुक्खा र चिसो बनाउँछ। कहिलेकाहीँ मौसम बिना वर्षा हुन्छ जसले जीवनलाई साँच्चै दुखी बनाउँछ। जाडोको चिसो वर्षाले बाली, तरकारी र फलफूल नष्ट गर्दछ। चिसोले जाडोमा राति घर बाहिर निस्कन निकै गाह्रो हुन्छ ।
उच्च चिसोबाट बच्न विद्यालयहरूमा साना बालबालिकाका लागि जाडोको उच्च दिनमा (डिसेम्बरको अन्तिम हप्ता र जनवरीको शुरुवात) विद्यालयहरूमा जाडो बिदा दिने गरिन्छ। काम गर्ने वा अफिसमा काम गर्ने व्यक्तिलाई समय तालिका गडबडका कारण काम जारी राख्न समस्या हुन्छ। घाम बिहान ढिलो उदाउँछ र साँझ अस्ताउनमा अलिकति तातो घाम लाग्छ।
ऊनी लुगा र उचित घर नहुँदा सबैका लागि विशेषगरी गरिब जनताका लागि जाडो मौसम निकै कठिन हुन्छ। उनीहरु सामान्यतया आफ्नो शरीरलाई न्यानो राख्न फुटपाथ वा पार्क आदि खुला ठाउँमा घाममा नुहाउने गरेको देखिन्छ। अत्याधिक चिसोका कारण धेरै वृद्धवृद्धा र साना बालबालिकाले ज्यान गुमाउदै आएको तथ्यांक छ।
जाडो मौसम भनेको अंगूर, सुन्तला, स्याउ, अमरूद, मेवा, उखुको रस, अनानास, गाजर, अमला, बन्दागोभी, चुकन्दर, शलगम, काउली, मूला, टमाटर, आलु लगायतका फलफूल र हरियो पातदार तरकारीको सिजन हो । जाडो मौसमलाई स्वास्थ्य बनाउने सिजन भन्न सकिन्छ । जाडो मौसम भनेको गहुँ, जौ, मुंगफली र अन्य केही बाली लगाउने सिजन हो। विभिन्न प्रकारका मौसमी फूलहरू (दलाई, गुलाफ आदि) सुन्दर रङहरूमा फुलेर प्रकृतिको सौन्दर्य बढाउँछन्।
जाडो मौसमको पनि आफ्नै महत्व छ । जाडो मौसमा शरीरलाई स्वास्थ्य बनाउन बिहान हिँड्नु निकै राम्रो र लाभदायक हुन्छ। बिहानी समयमा हिडडुल गर्दा स्वस्थ वातावरण प्राप्त हुने भएको स्वास प्रश्वासमा ताजगी बनाउन। यसैगरी जाडो समयमा लामखुट्टेको डर नहुने, कृषकको बाली राम्रो हुने आदि जाडो मौसमका महत्वपुर्ण बिशेषता हुन। जाडो तथा शीतलहरको बेला ५ वर्ष मुनिका बालबालिका, गर्भवती महिला र ६५ वर्षभन्दा माथिका बृद्धबृद्धाहरूको स्वास्थ्यमा प्रतिकुल प्रभाव पर्न गई ज्यान समेत जान सक्छ।
जाडोबाट बच्न यी कुरामा ध्यान दिनु उचित
- उच्चाउपयुक्त बाहिरी कपडाहरू लगाउनुहोस
- कडा रूपमा बुनेको, हावा प्रतिरोधी कोट वा ज्याकेट लगाउनुहोस प्रकाशको भित्री तहहरू, न्यानो कपडाहरू, टोपी, स्कार्फ र वाटरप्रूफ जुत्ता लगाउने गर्नुहोस।
- बाहिर जाँदा पालना गर्नुपर्ने सुरक्षा सतर्कता अनिवार्य आपनाउनु पर्दछ।
- झोलिलो कुरा प्रसस्त मात्रामा खाने गर्नुहोस।
- घर भित्र हिटर कोईला बाली झ्याल ढोका बन्द गरि सुत्नुहोस
- कोठा न्यानो गराइ राख्ने तर सुत्ने कोठामा हिटर,कोइला बालि झ्याल ढोका बन्द गरेर नसुत्नुहोस।
- तातो झोलिलो खानेकुरा दूध, सुप, मह सेवन गर्नुहोस।
- सक्रिय जीवन शैली अपनाउने, नियमित ब्यायाम, योगा गर्नुहोस।
- स्वास्थ समस्या देखिएमा नजिकको स्वास्थ संस्थामा तत्काल सम्पर्क गर्नुहोस ।
(लेखक शर्मा जनस्वास्थ्य निरीक्षक तथा रुद्रपुर स्वास्थ्य चौकीका प्रमुख हुनुहुन्छ।)
-1730900112.jpg)
